Wat is een rechtspersoon?
Wanneer u een onderneming start, is het goed om na te denken over de vorm van uw onderneming. U kunt kiezen uit verschillende rechtsvormen voor uw onderneming die elk hun eigen voor- en nadelen hebben. Zo kunt u kiezen voor een Vennootschap onder Firma (VOF) of eenmanszaak, maar ook voor een Naamloze Vennootschap (NV) of Besloten Vennootschap (BV). Sommige ondernemingsvormen kennen rechtspersoonlijkheid. In dit blog leest u wat dit precies inhoudt en wat de voor- en nadelen hiervan zijn.
Natuurlijk persoon vs. rechtspersoon
Wat is een rechtspersoon? Om die vraag te kunnen beantwoorden, is het allereerst belangrijk te onderkennen dat wij in Nederland natuurlijke personen en rechtspersonen kennen. Kort gezegd zijn natuurlijke personen mensen van vlees en bloed. Zij hebben rechten en plichten. Ondernemingen hebben echter ook rechten en plichten. Dit is geregeld in de wet en wordt een rechtspersoon genoemd.
Wat is een natuurlijk persoon?
Een natuurlijk persoon is een mens van vlees en bloed. Ieder mens heeft eigen rechten en plichten. U heeft het recht om overeenkomsten te sluiten, eigenaar ergens van te zijn of om bijvoorbeeld te trouwen of te scheiden. Daarnaast bent u verplicht om belasting te betalen en om u aan de regels te houden.
Wat is een rechtspersoon?
Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek gaat over privaatrechtelijke rechtspersonen. Het belangrijkste punt van rechtspersoonlijkheid is dat de onderneming zelf rechten en plichten kent. Een onderneming met rechtspersoonlijkheid kan hierdoor zelf eigenaar zijn van bijvoorbeeld een auto of productiemiddelen. Het is niet de bestuurder of de baas van het bedrijf die de auto op zijn naam heeft staan, maar het bedrijf zelf.
Daarnaast kan een rechtspersoon vermogensrechtelijke handelingen verrichten. De auto die op naam van het bedrijf komt te staan, wordt ook door het bedrijf zelf gekocht en niet door de eigenaar van het bedrijf. Ten slotte heeft een rechtspersoon een eigen vermogen. Dit houdt in dat schuldeisers enkel bij dat vermogen kunnen en niet bij het vermogen van het bestuur of de eigenaren.
Eigen identiteit
Een rechtspersoon heeft zijn eigen rechten en plichten. Hierdoor kan de onderneming met rechtspersoonlijkheid zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen. Deze rechten en plichten van de rechtspersoon worden vastgelegd in de statuten. Daarnaast is de rechtspersoon handelingsbekwaam. Dit houdt in dat het bedrijf besluiten mag nemen en overeenkomsten kan sluiten.
Tegelijkertijd kan de onderneming schulden opbouwen. De rechtspersoon bestaat los van zijn bestuurders en heeft hier ook een afgescheiden vermogen van. Het is dus een zelfstandig ‘iets’ binnen ons recht. Soms kan een rechtspersoon bijna gelijk worden gesteld aan een mens, maar toch heeft een rechtspersoon minder rechten dan een natuurlijk persoon. Het is voor een rechtspersoon wel mogelijk om te erven, maar niet om te trouwen.
Vertegenwoordiging
Hoewel een rechtspersoon een eigen identiteit heeft, gaat het om een papieren constructie. De rechtspersoon kan niet naar de winkel om zijn aankopen af te rekenen, hiervoor is een werkelijke persoon nodig. Daarom wordt binnen een rechtspersoon het bestuur aangewezen als vertegenwoordiger. Het bestuur kan namens de rechtspersoon naar de groothandel gaan om voorraad te kopen.
Er gelden verschillende vormen van vertegenwoordiging voor de verschillende soorten rechtspersonen. Dit is bij wet geregeld. Niet elk bestuurslid hoeft echter dezelfde bevoegdheid te hebben. In de statuten regelt u de nadere specificatie van bevoegdheden per bestuurslid.
Aansprakelijkheid
Een rechtspersoon heeft een afgescheiden vermogen van zijn leden en bestuurders. Wanneer schulden opgebouwd worden, is alleen dit vermogen aan te wenden voor de betaling daarvan. Slechts in uitzonderlijke gevallen kan het privévermogen van de bestuurders worden aangesproken.
Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid
Op basis van de wetgeving bestaan er verschillende soorten rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid. Het gaat hier om publiekrechtelijke rechtspersonen, privaatrechtelijke rechtspersonen en kerkgenootschappen.
Publiekrechtelijke rechtspersonen
In art. 1 van boek 2 Burgerlijk Wetboek wordt de publiekrechtelijke rechtspersoon genoemd. Dit zijn belangrijke organisaties van de overheid die rechtspersoonlijkheid bezitten. Hierbij moet u denken aan de Staat, provincies, gemeenten en waterschappen. Ook andere openbare organisaties die een deel van een overheidstaak uitvoeren, kunnen op basis van dit artikel rechtspersoonlijkheid krijgen. Dit moet dan wel bij of krachtens de wet gebeuren.
Privaatrechtelijke rechtspersonen
Er zijn vele soorten privaatrechtelijke rechtspersonen. Privaatrechtelijk houdt kort gezegd in dat ze niet belast zijn met de uitvoering van een overheidstaak. In art. 3 van boek 2 Burgerlijk Wetboek wordt een lijst genoemd met rechtsvormen die als privaatrechtelijke rechtspersoon gelden. Deze lijst is uitputtend: als iets niet op de lijst vermeld staat, is het geen privaatrechtelijke rechtspersoon. Onder privaatrechtelijke rechtspersonen vallen derhalve:
- Verenigingen
- Coöperaties
- Onderlinge waarborgmaatschappijen
- Naamloze vennootschappen
- Besloten vennootschappen
- Stichtingen
Kerkgenootschappen
Wanneer een religieuze groep op grote schaal werkt, is het handig om rechtspersoonlijkheid te bezitten. Wanneer een kerkgemeenschap een rechtspersoon is, is het mogelijk geld te erven. Ook is het gemakkelijker aankopen te doen wanneer er sprake is van een rechtspersoon.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Zoals hierboven aangegeven, is de lijst met rechtspersonen limitatief. Als het niet onder de voornoemde categorieën valt, heeft de rechtsvorm geen rechtspersoonlijkheid. Voorbeelden hiervan zijn de eenmanszaak, de VOF en de (commanditaire) vennootschap.
Voordelen van een rechtspersoon
Het starten van een onderneming met rechtspersoonlijkheid heeft voordelen ten opzichte van het starten van een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid. U leest hieronder de belangrijkste voordelen.
Beperking aansprakelijkheid
Zoals reeds aangehaald, heeft een onderneming met rechtspersoonlijkheid een afgescheiden vermogen. Dit vermogen is van de onderneming zelf en is afgescheiden van het vermogen van bijvoorbeeld leden, aandeelhouders en bestuurders. Wanneer de onderneming schulden opbouwt, kan de schuldeiser enkel bij het vermogen van de onderneming.
Wanneer het gaat om een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid wordt ook het privévermogen van de deelnemers aangewend om de schuld te voldoen. Het financiële risico voor de deelnemers is dus kleiner wanneer het gaat om een onderneming met rechtspersoonlijkheid.
Continuïteit
Een rechtspersoon kan los worden gezien van de bestuurders of leden van de rechtspersoon. Het voordeel hiervan is dat de onderneming blijft bestaan als een van de bestuurders besluit te stoppen. Doordat een rechtspersoon tevens een afscheiden vermogen heeft, is het voortbestaan ook niet afhankelijk van de financiële situatie van een van de ondernemers. Wanneer de ondernemer failliet gaat, heeft de rechtspersoon nog altijd zijn eigen vermogen om verder te gaan. Een rechtspersoon is hierdoor veerkrachtig en bestendig voor veranderingen in de samenstelling.
Financiële voordelen
Het hebben van rechtspersoonlijkheid heeft ook financiële voordelen. Het is voor een onderneming met rechtspersoonlijkheid vaak makkelijker om geld aan te trekken dan een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid. Daarnaast valt een rechtspersoon onder de vennootschapsbelasting in plaats van onder inkomstenbelasting. Vennootschapsbelasting is vele malen lager dan het progressieve tarief van de inkomstenbelasting.
Nadelen van een rechtspersoon
Hoewel rechtspersoonlijkheid belangrijke voordelen heeft, zitten er ook nadelen aan verbonden. Voor een onderneming met rechtspersoonlijkheid gelden strengere regels met betrekking tot de oprichting, inschrijving en interne regels.
Statuten
Wanneer u een onderneming met rechtspersoonlijkheid opricht, moet u statuten samenstellen. De statuten zijn als het ware de wet voor de onderneming. Hierin staan alle regels van de interne rechtsorde. De besluiten die de onderneming maakt, moeten vallen binnen de regels die opgesteld zijn in de statuten. Ook alle handelingen die een onderneming met rechtspersoonlijkheid uitvoert, zijn hieraan gebonden. Er moet dus zeer nauwkeurig worden gekeken bij het opstellen hiervan.
Oprichting
Als de statuten zijn opgesteld, moet de onderneming opgericht worden. Hier gelden strengere regels voor het oprichten van een onderneming met rechtspersoonlijkheid dan voor een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid. De wet vereist dat de oprichting van een privaatrechtelijke rechtspersoon gebeurt door middel van een notariële akte. In deze akte moeten de statuten staan, met daarin de naam, zetel en het doel van de rechtspersoon. Zonder tussenkomst van een notaris is het dus niet mogelijk om een onderneming met rechtspersoonlijkheid op te richten.
Inschrijving in het handelsregister
Een rechtspersoon dient te worden ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK). Wanneer de onderneming niet ingeschreven is in het handelsregister, in het geval van een NV en BV, is de bestuurder hoofdelijk aansprakelijk voor alle rechtshandelingen van de rechtspersoon. Dit houdt in dat hij met zijn privévermogen instaat voor de contracten die gesloten zijn en de schulden die worden opgebouwd.
Nog vragen? Oprichten BV helpt u waar nodig
Zijn er nog vragen die we in dit blog niet beantwoord hebben? Neem dan contact met ons op. U kunt ons makkelijk bereiken via 0320 289 460 of via onderstaand contactformulier. We helpen u graag! Wilt u een BV oprichten en een onderneming beginnen? Dat kan heel makkelijk bij ons in 3 stappen. Wilt u uw BV 100% online oprichten, vanuit het comfort van uw eigen huis? Die optie bieden we u bij Oprichten BV!